26 februari 2021 | afval - diftar

Onthutsend gebrek aan neutrale informatie over het afvalreferendum op 17 maart

Door Groene Vos en Milieudefensie Arnhem

Op 17 maart mag de Arnhemse kiezer zich tegelijk met de verkiezingen voor de Tweede Kamer uitspreken over het Arnhemse afvalbeleid. Wat je als kiezer van de gemeente mag verwachten is dat er juiste, ondubbelzinnige en noodzakelijke informatie wordt gegeven, zodat de kiezer een weloverwogen stem kan uitbrengen. Vorige week kwam de brief met stempas voor de Tweede Kamerverkiezingen bij de kiezer in de bus, vergezeld van een folder over de coronaregels in het stemlokaal. Met geen woord werd gerept over het komende afvalreferendum.

Inmiddels weten we dat de vraag die de kiezer tijdens het referendum met ja of nee mag beantwoorden als volgt luidt:

“Steunt u het voorgenomen raadsbesluit te stoppen met het betalen per afvalzak (diftar), de ondergrondse containers van het slot te halen en te zorgen dat er weer een normale (60 liter) afvalzak in past?”

Dit is een dubbelzinnige, suggestieve, drievoudige en onjuiste vraag die zonder toelichting niet aan de kiezer zou mogen worden voorgelegd.

Ondeugdelijke vraagstelling

Er zijn vier redenen waarom deze vraag niet deugdelijk is.

1. De referendumvraag suggereert dat er een ‘voorgenomen besluit’ van de gemeenteraad is waaruit blijkt dat de gemeente weer van diftar af wil. Volgens de referendumverordening Arnhem 2015 moet er een ‘voorgenomen raadsbesluit’ dat vervolgens aan de kiezer wordt voorgelegd. Uit navraag bij de gemeente blijkt dat er helemaal geen voorgenomen besluit of conceptbesluit van de raad is om diftar af te schaffen. Het enige dat de raad heeft besloten is dat het initiatief voor het referendum van de SP mag worden voorgelegd aan de kiezers. Wij vragen ons dus af of deze werkwijze de juridische toets der kritiek kan doorstaan.
2. De vraag is niet eenduidig, maar drieledig en dus ongeschikt om aan de kiezer voor te leggen. De bron hiervan ligt uiteraard bij de SP als initiatiefnemer, maar de raad is met deze drieledige vraag akkoord gegaan als referendumvraag.

Wij krijgen reacties van kiezers die wel de ‘normale’ zak terug willen, maar niet diftar willen afschaffen. Er zijn ook kiezers die van diftar af willen, maar wel de container op slot willen houden. En zo zijn er meer ja/nee combinaties denkbaar. Maar de kiezer kan in het stemlokaal alleen JA of NEE kiezen voor de gecombineerde drieledige vraag.

3. Het onderdeel ‘wilt u stoppen met het betalen per afvalzak’ is suggestief en zonder nadere toelichting misleidend. Veel kiezers zullen direct bereid zijn te stoppen met betalen per afvalzak, tenzij ze over de juiste en volledige informatie beschikken.

Als betalen per afvalzak weer wordt afgeschaft, wordt de vaste afvalstoffenheffing die iedereen jaarlijks moet betalen, weer verdubbeld. In de toekomst zal deze heffing alleen maar verder stijgen onder meer door de jaarlijks toenemende tarieven die het rijk de gemeente in rekening brengt voor verbranding van restafval en door de weer toenemende hoeveelheid restafval. Deze informatie is noodzakelijk wil de kiezer een goede keus kunnen maken.

4. Het onderdeel ‘wilt u dat de ondergrondse containers weer van het slot gaan’ is eveneens suggestief en zonder nadere toelichting misleidend. De kiezer zal denken: ‘prima, lekker makkelijk, dan hoef ik die afvalpas ook niet meer te bewaren en te gebruiken’. Maar de kiezer hoort daarbij ook te weten dat met een open ondergrondse container het afvaltoerisme weer toeneemt: bouwvakkers, schilders en anderen zullen hun bedrijfsafval weer in de containers dumpen. Ook inwoners van omliggende gemeenten zullen weer oneigenlijk gebruik kunnen maken om zich zo van hun afval te ontdoen. Een en ander zal leiden tot een toename van de hoeveelheid restafval dat voor rekening komt van de inwoners van Arnhem die moet betalen voor inzameling en verbranding van dit afval.

Samenvattend

Samenvattend, vanwege een gebrek aan toelichtende informatie over het afvalreferendum op zich zelf en de referendumvraag in het bijzonder kan de kiezer geen weloverwogen stem uitbrengen.

Een digitale tool (afvalreferendum stemwijzer) op de site van de gemeente die naar wij hebben begrepen ca 1 maart wordt gelanceerd, is volstrekt onvoldoende om genoemde gebreken te herstellen.

Wij verzoeken de gemeenteraad

• vóór 6 maart opheldering te geven over ons vermoeden dat er geen sprake is van ‘een voorgenomen raadsbesluit om te stoppen met diftar, de containers weer van het slot te halen en te zorgen dat weer een normale afvalzak in de container past’.

Als er geen voorgenomen raadsbesluit is om diftar af te schaffen is het referendum naar onze mening onrechtmatig.

• alsnog vóór 15 maart bovengenoemde informatie op neutrale wijze huis aan huis aan de kiezer te verstrekken.