4 januari 2021 | Bewoners - wijkkrant

“We willen bezoekers onderdompelen in een realistisch natuurgebied”

Door Angelique Aalders

In de spreekwoordelijke achtertuin van onze wijk ligt Burgers’ Zoo. Dé plek waar mens en dier elkaar ontmoeten. Wie is er niet opgegroeid met bezoekjes aan de Ocean, waande zich in het tropische regenwoud van de Bush of begroette bij binnenkomst de olijke pinguïns? Wijkbewoner Stef van Campen is ontwerper bij Burgers’ Zoo. Hij vertelt hoe hij met zijn werk inspeelt op behoeften van mens en dier.

“Onze filosofie is om bezoekers van Burgers’ Zoo zoveel mogelijk onder te dompelen in een realistisch natuurgebied”, vertelt Stef. Maar het publiek is niet zijn enige ‘klant’. “Ook voor de dieren en diens verzorgers werk ik. Dat betekent vaak compromissen sluiten, zonder dat dit zo aanvoelt.” Stef maakte als twaalfjarige al schetsen voor dierenverblijven. Hij ontwierp, tijdens en na het afronden van zijn studie Tuin- en Landschapsinrichting, onder andere een paar kleine opdrachten voor Blijdorp en Artis. Toen Tom de Jongh, voormalig ontwerper bij Burgers’ Zoo, met pensioen ging, nam Stef deze felbegeerde functie van hem over.

Bush terras

Het meest recente project van Stef is het herinrichten van het befaamde Bush terras. “Het terras was altijd een fijne plek om te zijn, tussen de vogels en het groen. Er ontstond echter een spanningsveld tussen horeca, verzorgers, dieren en bezoekers. Denk daarbij aan het terras dat moeilijk schoon te houden is, dieren die zich tegoed deden aan patatjes of muisjes en insecten die op etensresten afkwamen. Daarom is besloten voor een herinrichting die voor iedereen goed werkt. Het terras is nu met horrengaas afgescheiden van de Bush, maar de sfeer, de vochtigheid, geluiden en geuren zijn bewaard gebleven.” Naast het terras zijn ook de paden aangepast. “Er is vloerverwarming aangebracht. Dat is voor de reptielen die in de winter door de kou inactiever werden. Maar ook voor de bezoekers en verzorgers. De paden drogen sneller, dus minder algen en niet glad waardoor de verzorgers minder tijd kwijt zijn met het schoon maken van de paden.”

“De behoefte van de dieren zelf is niet zozeer veranderd, maar de kijk op dieren wel.”

Ontwerpproces

Een ontwerpproces begint met het toekennen van een plek binnen het park dat aan onderhoud toe is. “Tegelijkertijd bekijken we welke nieuwe biotoop we aan onze bezoekers willen laten zien en met welke diersoorten we dat verhaal willen vertellen. Vervolgens bepalen we wat deze diersoorten en dierenverzorgers nodig hebben, wat technisch nodig en financieel haalbaar is. Al deze zaken kneden we tot een ontwerp. We kijken ook naar de bezoekersstromen. Zo hebben we met een GPS getraceerd dat bezoekers vaak vastlopen in de Bush. We denken dan na over routing – bijvoorbeeld door een duidelijke hoofdroute te creëren. We kijken ook naar het zichtbaar maken van binnenverblijven voor het publiek, om een winters bezoek te stimuleren en (groeps)gedrag van dieren ook binnen goed te kunnen laten zien.”

Dierenwelzijn

Burgers’ Zoo staat in de wereld bekend als een vernieuwend en vooruitstrevend dierenpark. Dat betekent ook meegaan – en liever nog vooruitlopen – in ontwikkelingen die spelen. “Een dierentuin bezoeken is tegenwoordig meer dan alleen ‘sjokken langs de hokken’. De behoefte van de dieren zelf is niet zozeer veranderd, maar de kijk op dieren wel. Er is meer aandacht voor dierenwelzijn en meer kennis over de natuurlijke levenswijze van dieren. Dat uit zich onder andere in veel ruimere verblijven, betere voeding en kleinere of juist grotere groepssamenstellingen. Een andere belangrijke ontwikkeling is de klimaatverandering. We moeten daar rekening mee houden door droogteresistente beplanting in te zetten, om een groen en schaduwrijk park te blijven – voor mens en dier.”

Verhaal vertellen

“Binnen Burgers’ Zoo willen we een verhaal vertellen, daar heb je niet alle dieren voor nodig.” Als voorbeeld neemt Stef de Mangrove. “We willen aandacht geven aan het natuurgebied in Belize dat we al dertig jaar beschermen: dat bestaat onder andere uit lagunes en tropisch droogbos.” Burgers’ Zoo legt de focus op enkele dieren uit dit gebied, waar soms ook lef voor nodig is. “Zeekoeien hebben uit zichzelf al charisma, vlinders vindt iedereen mooi maar de wenkkrabben waren voor iedereen nieuw. Niet alleen was hun gedrag niet te voorspellen, maar ook het ontwerp – een grote moddervlakte in de zon was een onzekere keuze. Wordt het niet een grote algensoep of gaan de wenkkrabben in een hoekje wegkwijnen, gaat het niet rotten of stinken? Bij Burgers’ Zoo nemen we af en toe risico’s, het is een levend systeem, wat maakt dat we continu in ontwikkeling blijven en dagelijks op detailniveau bijsturen. Zo streven we ernaar de dieren een realistisch gebied te geven, waar verzorgers mee uit de voeten kunnen en bezoekers uren naar blijven kijken.”