25 september 2020 | Bewoners - De Nieuwe Hommel

“Een plek met de beste koffie ten noorden van de Alpen”

Door Elsebeth Hoeven

Het is bijna zover en dan is de wijziging in de stichtingspapieren van De Nieuwe Hommel een feit. Het wijkcentrum gaat over tot zelfbestuur van wijkbewoners. De gemeente wil slechts op de achtergrond een rol vervullen en niet verantwoordelijk zijn voor het beheer van het buurtcentrum.  Inmiddels is dat bestuur er: een aantal bevlogen wijkbewoners neemt de dagelijkse leiding van het buurtcentrum over. Twee personen die nauw betrokken waren bij deze overgang zijn wijkbewoonster Caroline Pronk en Caroline Baarschers als lid van het Team Leefomgeving van de gemeente. Een gesprek met hen over weg er naartoe en de ambitieuze toekomstplannen voor het buurthuis.

Hoe het zover kwam

Eerst een korte schets hoe het buurthuis op de weg naar zelfbestuur terecht kwam. Het ging niet zo goed met De Nieuwe Hommel. Eigenaar van het pand is Rijnstad en er is een tekort op het buurthuis. Het beheer heeft Rijnstad uitbesteed en vanuit de wijk was er weinig invloed op het reilen en zeilen in het buurthuis. Toen Rijnstad vorig jaar – om geld te besparen- het pand als hoofdkantoor ging gebruiken, bleven er minder ruimtes in het buurtcentrum over. Organisaties, zoals Vitale Verbindingen, Taaloase en de Stichting De Nieuwe Hommel, die sinds jaar en dag actief in het buurthuis zijn, zagen dit met lede ogen aan. Minder beschikbare ruimtes en weinig mogelijkheden om een eigen sfeer te creëren. ‘Kon dit niet anders?’, vroegen ze zich af. Er ontstond discussie. Zou de wijk dit niet veel meer zelf kunnen doen?

Trend is zelfbestuur

Landelijk is er een trend voor gemeentes om tot zelfbestuur over te gaan bij buurthuizen, als het past bij de wijk. Gemeentes hebben minder geld te besteden voor dit soort voorzieningen en zetten meer in op burgerparticipatie. In het geval van De Nieuwe Hommel zat er een verlies op het gebruik. Voor de gemeente reden om te gaan kijken of de wijkbewoners wel behoefte hebben aan een buurthuis. Caroline Baarschers is namens het Team Leefomgeving daarbij betrokken.  “Als er veel kwetsbare bewoners in de wijk wonen, heeft een buurthuis een belangrijke functie. Dan kan een gemeente dit stevig faciliteren, bijvoorbeeld door een welzijnsorganisatie de opdracht geven dit ook te besturen. Dat betekent dat een welzijnsorganisatie zorgt dat er een programma draait, dat er een beheerder is, met een gemeente die dit financieel regelt.” De gemeente ziet Sint Marten & Sonsbeek als een wijk die zelf, eventueel met ondersteuning, een buurtcentrum kan runnen. “Als er daarvoor geen mensen opstaan in de wijk, zegt dat ook iets over de behoefte aan een buurthuis”, stelt Baarschers.

Enquête onder wijkbewoners

Het team Leefomgeving startte met een onderzoek onder wijkbewoners naar behoefte en waarde van ontmoetingsruimtes in de wijk, waaronder De Nieuwe Hommel. Deze enquête is in het voorjaar onder wijkbewoners verspreid. Hierop was de respons relatief laag: slechts 255 bewoners (van de 3000 adressen) vulden de vragenlijst in. Wat naar voren kwam was dat de respondenten wel een buurthuis in de wijk wilden, al was dat dan vaak voor een ander. En dat bewoners het belangrijk vonden dat er meer activiteiten georganiseerd werden. Ook bood een aantal mensen aan om mee te helpen en denken. Twee sessies met de belangrijkste partijen – Vitale Verbindingen, Stichting De Nieuwe Hommel, Bewonersoverleg en beheerders- binnen het buurthuis volgden.

Zelfbestuur

Uit deze bijeenkomst kwam het plan een zelfbestuur met wijkbewoners te gaan vormen. Daarvoor was het nodig de reglementen van de bestaande stichting te veranderen waardoor de stichting De Nieuwe Hommel verantwoordelijk wordt voor het beheer en exploitatie. Dat is voor de gemeente een voorwaarde voor subsidie. Er werd een kernteam gevormd, bestaande uit mensen die al betrokken waren bij het buurthuis: Jel van Engelen en Dorien van Haren van de ‘oude’ stichting; Marjet Zeegers van Vitale Verbindingen; en Caroline Pronk en Marco Verkerk, beiden ook lid van het Bewonersoverleg (BO). Die laatste twee vormen samen nu met Dorien van Haren het bestuur van de herziene stichting. De gemeente helpt met expertise en budget bij het op poten zetten van deze nieuwe vorm. Ook heeft de gemeente de huur overgenomen en een andere beheerconstructie ingesteld waardoor het mogelijk werd dat wijkbewoners meer invloed hebben. Jomar Post, ook lid van het BO, doet voorlopig het beheer van het pand en is daarmee de enige betaalde kracht bij het buurthuis.

Kloppend hart van de wijk

De ambities voor De Nieuwe Hommel zijn groot. Caroline Pronk vertelt erover. “We willen er een ‘petit café’ van maken waar je de beste koffie van Arnhem kan drinken. Waar je elkaar kan ontmoeten maar ook met je laptop kan werken. Een plek waar het bruist van de activiteiten die door of voor wijkbewoners worden georganiseerd.” Activiteiten in het buurtcentrum kunnen gaan van lezing tot workshop: “Educatieve activiteiten als ‘Leer een presentatie geven’; werken met software, belastingadvies, Hoe zet je als ondernemer je boekhouding op en taalcursussen. En ook culturele activiteiten en allerlei vormen van kunst. Zowel mensen die dat beroepshalve als hobbymatig doen.” Een aantal activiteiten staan al op de agenda.

Van groot belang vindt ze dat er voor elk wat wils is want een buurthuis moet een plek zijn voor iedereen. Caroline Pronk haalt als voorbeeld de Japanse woonplaats Okinawa aan: “Daar worden mensen oud. Een van de oorzaken daarvan is dat er veel sociale interactie is over generaties heen.” Hier op wijkniveau aan bijdragen, daar zet ze zich graag voor in al doet ze dit naast een drukke baan als advocaat. Caroline wil de komende jaren in elk geval de boel op poten helpen zetten. Samen met anderen wil ze bruisende plek maken van het buurthuis. Dat kan alleen als er flink aantal mensen zich ook in willen zetten. Het succes valt het staat met vrijwilligers, stelt ze. “Alleen als bestuur kunnen we dat niet doen. Gelukkig zijn er al veel andere vrijwilligers die willen helpen om dit mogelijk te maken. Als bestuur ondersteunen we hun hierbij, door te coördineren en te inspireren.”

Dat het buurthuis een plek moet worden voor iedereen, beaamt ook Caroline Baarschers. “Je ziet nu dat een aantal maatschappelijk organisaties De Nieuwe Hommel als thuisbasis zien. Wat we minder hebben gezien is dat het een plek is voor de individuele wijkbewoner. En dat moet wel veranderen wil het een waarde hebben voor de hele wijk.”

Overgangsfase

“Per 1 januari hopen we het beheer van de Hommel definitief ter hand te nemen. Tot die tijd is het een overgangsfase”, vertelt Carolien Pronk. Dat het buurthuis gedragen wordt door de hele wijk is van groot belang. “De eerste tijd krijgen we bijstand van de gemeente. Alleen als blijkt dat de wijkbewoners het buurtcentrum meer gaan gebruiken, kan die steun blijven.”  Aan de inzet van het kernteam en het nieuwe bestuur zal het niet liggen. Met veel enthousiasme zetten ze de nieuwe constructie op, vol vertrouwen dat meer buurtgenoten de Nieuwe Hommel gaan vinden om de activiteiten te bezoeken of de beschikbare ruimtes te gebruiken voor hun eigen initiatieven.

Dubbelrol

Caroline Pronk, sinds 2012 woonachtig in de wijk, is naast voorzitter van het nieuwe stichtingsbestuur ook al een jaar voorzitter van het BO. Net als secretaris van het BO, Marco Verkerk doen ze dit naast hun werk. Jomar Post is de penningmeester van het BO en beheerder van de Nieuwe Hommel. Worden al die rollen niet wat veel?  “Dat is wel een beperking, we kunnen niet alles zelf doen. Daarom doe ik een beroep op de wijk om hierbij te helpen.” Soms overlappen belangen elkaar, bijvoorbeeld wanneer er in het BO besluiten genomen worden die het buurthuis aangaan. Ze hebben hier duidelijke afspraken over gemaakt. Want stelt ze: “Naarmate je in een organisatie met een groter overkoepelend belang terecht komt, is het belangrijk dat je rollen gescheiden houdt. Binnen een wijk is er een kleinere groep mensen beschikbaar, dan heb je sneller dubbelrollen. We stemmen niet mee over beslissingen die het wijkcentrum aangaan, zodat dat zuiver blijft.” Ondertussen is dit vrijwilligerswerk vooral erg leuk om te doen, vertelt ze enthousiast. “Wat het mij brengt is een hoop geluk en plezier. Het is leuk om samen met andere mensen iets te creëren, iets op te bouwen. Als je andere mensen helpt, word je daar zelf gelukkiger van”, is haar stellige overtuiging.